عوامل اجابت دعا
1. معرفت به خدا
گروهی خدمت پیشوای ششم امام صادق(ع) شرفیاب شدند و پرسیدند: ما دعا و نیایش می کنیم ولی به اجابت نمی رسد؟ آن حضرت فرمود: بدین جهت است که آن کسی را که می خوانید, نمی شناسید. (بحارالانوار،ج93،ص368)
رسول گرامی اسلام(ص) در مورد نقش شناخت پروردگار در اجابت دعا می فرماید: اگر خداوند را به شایستگی معرفتش

می شناختید, با دعایتان می توانستید کوه را از جای بکنید... (المیزان،ج2،ص43.)

2. حضور قلب : دعا یعنی درخواست از خدای متعال برای برآورده ساختن حاجتی و طبیعی است که این ارتباط در صورتی مؤثر واقع می‏شود که باطن انسان متوجه خدای متعال باشد و تضرع به پیشگاه او شکل بگیرد و انسان فقط خدا را مؤثر در امور بداند. رسول اکرم (ص) می‏فرماید، بدانید که خداوند دعائی که از قلب غافل برخاسته باشد قبول نمی‏کند. (میزان الحکمه،حدیث5606.)
3. رعایت زمان مناسب : در همه اوقات و همه لحظات زندگی, نیایش برای ما امکان پذیر است, زیرا همیشه روزنه هایی از دیوارهای این جهان کهنسال, بربی نهایت باز است و ما از رصدگاه این کالبد خاکی, می توانیم آن سوی جهان را نظاره کنیم. سرودنیایش که از اعماق جان برمیآید و به خاموشی اشتیاق دارد; شاید روح انسانی درخاموشی مطلق راز دیگری احساس می کند; آری لذت نیایش شبانگاهی, لذت وصف ناپذیری دارد; شاید در آن هنگام که تاریکی مطلق فضای پیرامون ما را در برمی گیرد, روشنایی آن دریچه اسرارآمیز, روشن تر و نمودارتر می گردد. (نیایش امام حسین(ع)در عرفات،ص11.)
در آیات صحیفه آسمانی و روایات توصیه شده است که هرگاه نسیم رحمت الهی وزیدن گرفت و انسان احساس کرد دلش میل به سخن گفتن با خدا دارد, نیایش کند. علاوه برآن, زمان هایی نیز در آیات و روایات به عنوان وقت های مناسب برای نیایش سفارش شده است; از جمله بعد از اقامه نماز, شب و روز جمعه, نیمه شب, از سحر تا طلوع آفتاب, هنگام بارش باران, هنگام تلاوت قرآن و اذان. در این لحظات امید به استجابت بیشتر است.
4. پیوستگی یاد خدا: شکی نیست که انسان ها همواره نیازمند لطف های پروردگار هستند و زمانی نیست که از ذات اقدس خداوندی بی نیاز باشند. به همین جهت می بایست انسان درتمامی حالات; خوشی و ناخوشی, سلامت وکسالت, همواره به یادخدا باشد.
امام صادق(ع) فرمود: هرکسی که در همه حال به دعا مشغول باشد, دعای او در هنگام گرفتاری به استجابت نزدیک تر است; چون فرشتگان در هنگام بلا می گویند: این صدای آشنایی است; و دعای او در آسمان در پرده و حجاب نخواهد بود; در حالی که اگر انسان تنها در گرفتاریها پروردگار را بخواند, دعا و نیایش از اجابت دورتر است; چون فرشتگان می گویند: این صدای ناآشنایی است.
5. امید واری به خداوند: دعا کننده باید با امید و اطمینان کامل دعا کند و نه با شک و تردید و سوءظن . در دعای ابی حمزه ثمالی چنین می خوانیم: بارلها! می دانم که توبرای کسی که به توامیدوار است در مقام و موضع اجابت هستی .
و در اعمال بیست و هفتم رجب چنین آمده است : پروردگارا! با دعا و خواندنی از تو تقاضا و طلب می کنم که یک فرد امیدوار تو را آنگونه دعا کرد و تو هم او را به آرزویش رساندی.
6. اصرار و الحاح در دعا: یکی از عواملی که سبب استجابت دعا می‏گردد اصرار در دعا می‏باشد. خدای متعال بنا به دلائلی گاهی اوقات دعای بنده خویش را سریعاً ا جابت نمی‏کند حال یا به علت گناهی که انجام داده و باید توبه کند و یا به علت عدم وجود شرایط لازم و نیاز به فرصت برای استجابت دعا از مجرای طبیعی و یا به جهت این که خدای متعال می‏خواهد بنده‏اش ارتباط خود را با او بیش‏تر کند و به درگاه او توجه زیادتر داشته باشد بنابراین اصرار در دعا خود می‏تواند عاملی در استجابت دعا محسوب شود. و خود اصرار ورزیدن در دعا موجب خوشنودی خداوند متعال است.
امام باقر (ع) می‏فرماید: بدرستی که خداوند متعال کراهت دارد از اصرار مردم نسبت به یکدیگر برای ادای حاجات در حالی که آن را برای خود دوست دارد. (میزان الحکمه،ج2،ص880.)
و نیز می‏فرماید: به خدا قسم اصرار نمی‏ورزد بنده مؤمن بر خداوند متعال برای حاجتی مگر این که آن را برآورده می‏سازد. (میزان الحکمه،ج2،ص880.).
رسول اکرم (ص) می‏فرماید:خدای متعال درخواست‏کننده را دوست دارد. (میزان الحکمه،ج2،ص880.)
بنابراین اصرار در دعا به پیشگاه الهی گذشته از اینکه موجب برآورده شدن حاجت می‏شود. فی نفسه امری مطلوب و مورد عنایت خداوند متعال می‏باشد بدین جهت هیچگاه نباید از تأخیر در استجابت دعا دلگیر و نا امید شویم.
پیامبر اسلام (ص) می‏فرماید: خدا رحمت کند بنده‏ای را که از خداوند متعال حاجتی را درخواست کند و بر آن اصرار بورزد. چه حاجتش برآورده شود و چه برآورده نگردد. (میزان الحکمه،ج2،ص880.)
به اجابت نرسیدن دعا هرگز نباید باعث ناامیدی از رحمت پروردگار شود; زیرا گاهی ممکن است دعای شخص تا 20 سال به تإخیر بیافتد. (کافی،ج2،ص355).
در برخی از موارد خداوند دعای بنده را مستجاب نمی کند, چون دوست دارد صدای بنده خود را بشنود و همواره او را بردرخانه اش ببیند. (کافی،ج2، ص479)

التماس دعا