اوقات فراغت یعنی گذراندن وقت برای فعالیت خاص و با هدف خاص. فراغت یعنی وقت آزادی که فرد به فعالیت خاصی مشغول نیست. معمولاً چون کار اهمیت دارد، برای آن برنامه ریزی می شود. ولی به اوقات فراغت توجهی نمی شود و برنامه ای برای چگونه گذراندن آن در نظر گرفته نمی شود.

اوقات فراغت تربیت غیررسمی نوجوانان تلقی می شود. تحقیقات نشان می دهد که میان انواع تربیت، تربیت غیررسمی و زمینه های اجتماعی- فرهنگی بیش از از محیط ها و عوامل تربیت رسمی در تغییر رفتار مؤثر است. بنابراین اگر تربیت غیررسمی در زمینه هایی صورت گیرد که مورد علاقه و رغبت افراد است و با ظرفیت های روانشناختی و زمینه های اجتماعی- فرهنگی آنان هماهنگی دارد، تأثیرات مثبت بیشتری بر رشد آنان خواهد گذاشت. فعالیت های غیررسمی و مورد علاقه نوجوانان که معمولاً آزادانه انتخاب می شود، تأثیر غیرقابل انکاری در جوانب مختلف رشد آنان به جای می گذارد.

سرمایه گذاری مادی و معنوی برای رشد سالم و تربیت صحیح کودکان و نوجوانان و جوانان، در واقع اساسی ترین و مهمترین سرمایه گذاری خانوادگی و اجتماعی و مالی است. این سرمایه گذاری از جنبه های مختلف انسانی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی حائز اهمیت است. توجه به نوجوانان مستلزم تأمین نیازمندی های زیستی، روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنان است. تربیت سالم آنان نیز پاسخگویی عملی به همین نیازهای آنان است. نحوه تربیت نیازمند شرکت و تصمیم گیری خود نوجوانان، والدین، مربیان، متخصصان تعلیم و تربیت است. کمک نهادهای اجتماعی شامل ایجاد تسهیلات لازم فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در راستای اهداف فوق برای نوجوانان و جوانان است. برنامه ریزی فعالیت های اوقات فراغت نوجوانان و برآوردن نیازمندی های آنان باید از جنبه های فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و دینی مورد توجه قرار گیرد.

برنامه ریزی فردی:

کمک به نوجوانان و جوانان برای کشف خویشتن و شکوفایی امکانات بدنی، عاطفی، شناختی و اجتماعی خودشان باشد.

برنامه ریزی از جنبه اجتماعی و سیاسی:

فراهم کردن زمینه های تربیت اجتماعی برای بهبود مناسبات نوجوانان و جوانان با خانواده، دوستان و به طور کلی زندگی در جامعه را فراهم کند.

توجه به استقلال نوجوانان و جوانان جهت کمک به آنان که در ارتباط های متقابل اجتماعی خود احساس شخصیت کنند و روابط سالم و حقوق برابر را رعایت کنند.

برنامه ریزی اقتصادی برای نوجوانان و جوانان:

جهت تدوین هدف ها و راه های پرورش مهارت های شغلی برای دستیابی تدریجی به استقلال اقتصادی نوجوانان و جوانان.

برنامه ریزی فعالیت های فوق برنامه فرهنگی و اخلاقی و دینی در عصر حاضر ضرورت بیشتری دارد. کمک به نوجوانان و جوانان برای آراستن اندیشه و احساس و رفتار خود به تعالیم ادیان الهی، ایمان و عمل به موازین متعالی فرهنگی کشور، تقویت فضایل اخلاقی، بهره گیری از فرهنگ و هنر و ادبیات ملی و جهانی و استفاده از فرهنگ انسانی در زمینه های گوناگون.

فعالیت ها دو بخش می شود:

خارج از کلاس (مدرسه).

نهادهای اجتماعی ورزشی، شهرداری ها، مؤسسات فرهنگی، مراکز فرهنگی- هنری، نهادهای دینی و مساجد