نویسنده: امیرعباس میرزاخانی
مشارکت مردم در امر تعلیم و تربیت از دیرباز در ایران به عنوان یک امر مقدس مورد توجه بوده است. مردم چه با نظارت خویش بر روند پیشرفت تحصیلی فرزندان شان یا کمک و یاری به اولیای امر در بحث تعلیم و تربیت یا ساخت مراکز علمی و وقف مراکز درآمد،

به منظور امکان فعالیت آنها در این امر مقدس و حیاتی فعالیت می کرده اند. اشاره مبسوط به تاریخچه این امر فرصت دیگری را می طلبد اما بررسی شرایط کنونی مشارکت مردم در امر تعلیم و تربیت، جایگاه این امر در قانون اساسی، دیدگاه عمومی مردم، نظر مسوولان امر، ضرورت یا عدم ضرورت مشارکت مردم و نیز ضرورت پرداختن به این مساله از موضوعات قابل بحث در این زمینه است. به نظر نویسنده که تمامی عمر کاری خویش را در سیستم تعلیم و تربیت گذرانده است، پرداختن به این مساله یکی از ضروری ترین نیازهای تعلیم و تربیت کشور است که متاسفانه همچون دیگر مسائل بعضاً دستخوش بازی های سیاسی شده است و با این دید کمتر افراد نظرات و اعتقادات خویش در این باره را به صراحت مطرح می کنند و حقیقت را به جهت شرایط موجود نادیده می گیرند. ضرورت پرداختن به مساله مشارکت مردم در امر تعلیم و تربیت از آنجا ناشی می شود که بدون تعامل بین خانه و مدرسه، تعلیم و تربیت دانش آموزان به نحو مطلوب صورت نخواهد گرفت و سیستم تعلیم و تربیت منقطع از جامعه موفق نخواهد بود. آنچه در بحث مشارکت مردم در امر تعلیم و تربیت است، آیا منظور از مشارکت، شرکت در اداره تعلیم و تربیت و آموزشگاه است؟ آیا منظور کمک به اداره مدارس مورد نظر است؟ آیا ساخت مدارس و تجهیز آنها مطمح نظر است؟ و... مشارکت مردم در امر تعلیم و تربیت همه موارد فوق را در بر می گیرد اما خود معنای عمیق تر و دقیق تر از آنها را دارد. مشارکت یک نوع نگرش و اعتقاد به تعلیم و تربیت است که وجود آن دید و نگرش دیگر مسائل مذکور را به دنبال خواهد آورد. اعتقاد به اینکه آموزش و پرورش اساس و مبنای توسعه پایدار و همه جانبه است از سوی مسوولان و سیاستمداران کشور در رده های کلان مدیریتی و ایمان مردم به اینکه آموزش و پرورش می تواند آینده روشن و درخشانی را برای فرزندان شان و به تبع آن کشور و مملکت شان رقم بزند و از سوی دیگر اعتقاد دو قشر مذکور به اینکه بدون تعامل و ارتباط سازنده و موثر - نه صوری و نه ظاهری - نمی توان آموزش و پرورش اینچنینی داشت، سبب خواهد شد مسوولان کشور همه راهکارهای لازم و زمینه های مناسب را برای مشارکت مردم در امر تعلیم و تربیت فراهم سازند و اولیای دانش آموزان نیز با عشق و علاقه برای یاری سیستم تعلیم و تربیت قدم بردارند. بدون شک نگرانی مسوولان کشور از گذشته تاکنون به آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد موثر و سازنده مثبت نبوده است که البته این امر در گفتار، تعاریف و سخنرانی های خلاف دیدگاه و نگرش آنان است اما در عمل آموزش و پرورش همیشه با مشکلات عدیده یی دست و پنجه نرم می کرده و هم اکنون نیز اینچنین است. شاید مشکل اساسی آموزش و پرورش در همین تعریف و تمجیدها باشد زیرا این امر سبب می شود جامعه این برداشت را داشته باشد که سیاستگذاران مملکت توجه لازم را به آموزش و پرورش می کنند لذا در صورت اعتراض دلسوزان نظام به بی توجهی به سیستم تعلیم و تربیت اکثراً به این تعاریف اشاره می کنند و این سخنان را دلیل عنایت لازم به این امر حیاتی می دانند. در هر صورت مهم ترین و ضروری ترین نیاز فعلی آموزش و پرورش ایجاد بستر مناسب جهت مشارکت عموم مردم در این امر حیاتی است. اگر اولیای امر بتوانند به هر طریق و شیوه یی مردم را به حضور جدی در این عرصه تشویق کنند و مشارکت مردم و حساسیت آنان به تعلیم و تربیت فرزندان شان از حالت فعلی خارج شود و بر اساس یک بنیان قوی استوار شود بزرگ ترین پشتوانه فکری، اجتماعی و... برای مسوولان امر تعلیم و تربیت ایجاد خواهد شد. متاسفانه امروزه به بهانه قانون مترقی تحصیل رایگان و صراحت قانون اساسی در این مورد هرگونه حضور مردم و مشارکت آنان در عرصه تعلیم و تربیت زیر سوال می رود و مسوولان امر نیز به جای تشکیل سمینارها و جلسات و نوشتن مقالات متعدد برای ترغیب مردم در این امر حالت تدافعی به خود گرفته و به صدور بخشنامه و... در ممانعت از کمک های مردمی اکتفا می کنند. چگونه است که کشور امریکا وقتی شوروی سابق در فعالیت های فضایی از آنان پیشی می گیرد با بررسی همه جانبه توسط علمای تعلیم و تربیت در مورد علل عقب ماندن از شوروی سابق در این زمینه به تاثیر تکلیف شب دانش آموزان می رسند اما در کشور ما نسبت به تعلیم و تربیت اینچنین کم توجهی می شود.