المپیاد
جهانی فیزیک یک رقابت علمی بین دانش‌اموزان دبیرستانی ملل مختلف است. این
مسابقه اولین بار در سال 1346 (1967 میلادی) در «ورشو» پایتخت «لهستان»
انجام شد.

المپیاد جهانی فیزیک

المپیاد جهانی فیزیک یک رقابت علمی بین دانش‌اموزان دبیرستانی ملل مختلف است.

این مسابقه اولین بار در سال 1346 (1967 میلادی) در مرکز کشور «لهستان» (ورشو) انجام شد.

قبل
از آن از سال 1959 المپیاد ریاضی بین کشورهای مختلف برگزار می‌شد. تجربه‌ی
موفقیت‌امیز این المپیاد، فیزیکدان‌هایی را که با آموزش فیزیک سر و کار
داشتند به‌سوی برگزاری چنین مسابقه‌هایی در رشته‌ی فیزیک ترغیب کرد که هدف
آن توجه به آموزش فیزیک و مقایسه‌ی دانش‌ فیزیک بهترین دانش‌اموزان ملل
مختلف با یکدیگر بود.

در این راستا سه استاد فیزیک از «چکسلواکی»،
«لهستان» و «مجارستان» احتمال‌های مختلف برای برگزاری المپیاد در کشور خود
را بررسی می‌کردند که نهایتاً «لهستان» به‌جهت آب و هوای متعادل آن انتخاب
شد و اولین المپیاد فیزیک در سال 1967 در آن کشور برگزار شد.

تفاوت
عمده‌ی «المپیاد فیزیک» با «المپیاد ریاضی» در این است که تنها به
«مسأله‌ی تئوری» اختصاص ندارد و یک بخش به «مسائل عملی و آزمایشگاهی»
اختصاص دارد که برگزاری این المپیاد را پرهزینه و پرکارتر می‌کند.

اولین
المپیاد بین پنج کشور از «اروپای مرکزی» شامل چهار سؤال تئوری و یک سؤال
عملی برگزار شد. هر تیم شامل سه دانش‌اموز و یک استاد همراه بود.

از این سال به بعد در هر سال یک المپیاد در کشورهای میزبان برگزار شد.

در
سال 1351 (1972 میلادی) علاوه بر کشورهای اروپای مرکزی، کشورهای
غیراروپایی مانند: «کوبا» و «اروپای غربی» هم‌چون «فرانسه» در آن شرکت
کردند.

در سال 1352 (1973 میلادی) هیچ کشوری مسؤولیت برگزاری
المپیاد را برعهده نگرفت اما «لهستان» با برگزاری المپیاد در سال 1353
(1974 میلادی)، روند این مسابقه‌ها را ادامه داد به‌گونه‌ای که در نحوه‌ی
برگزاری نیز تغییرهایی به‌وجود آمد.

از آن به بعد، زبان رسمی سؤال‌ها از «روسی»، «انگلیسی»، «آلمانی» و «فرانسه»، به دو زبان «انگلیسی» و «روسی» کاهش یافت.

معیار جوایز

معیار جوایز در المپیاد جهانی فیزیک، براساس درصد امتیاز آورده شده نسبت به بالاترین امتیاز کسب شده بود.

قبلاً نمره‌ها براساس بالاترین نمره‌ای سنجیده می‌شد که در آزمون قابل کسب بود.

تاریخچه‌ی المپیاد فیزیک در ایران

در
ایران نیز از سال 1365 المپیاد ریاضی برگزار می‌شد که با توجه به اثر مثبت
آن در آموزش ریاضی، ‌این برنامه به سایر زمینه‌ها سرایت کرد به‌طوری که در
سال 1366 (1987 میلادی) دو فیزیکدان به‌عنوان ناظر به کشور «اتریش» برای
شرکت در نوزدهمین المپیاد فیزیک اعزام شدند.

ایران در سال 1367
( 1988 میلادی) در بیستمین المپیاد جهانی فیزیک با یک تیم پنج نفره شرکت
کرد و در بین 30 کشور به مقام بیستم دست یافت.

چگونگی گزینش گروه اعزامی

سیستم
گزینش دانش‌اموزان راه‌یافته به مسابقه‌های جهانی در ایران به این شکل است
که از دانش‌اموزان سال سوم ریاضی - که شرایط شرکت در آزمون را داشته باشند
- آزمونی چندگزینه‌ای انجام شده و از بین آن‌ها حدود هشتصد نفر برای
مرحله‌ی دوم انتخاب می‌شوند.

در مرحله‌ی بعد - که امتحان به‌صورت
تشریحی برگزار می‌شود - چهل نفر برای اردوی تابستانی به «باشگاه دانش
پژوهان جوان» فرا خوانده می‌شوند.

در یک آموزش چند ماهه و
امتحان‌های مستمر در شهریور، هفت نفر از بین آن‌ها انتخاب می‌شوند. نفرات
انتخاب شده از کنکور سراسری معاف بوده برای المپیاد جهانی آن‌سال آماده
می‌شوند.

از بین این هفت نفر، پنج نفر به مرحله‌ی نهایی برای المپیاد جهانی به یک کشور میزبان اعزام می‌شوند.